Kamu İnşaat Sözleşmeleri

Kamu inşaat sözleşmelerinin temel dayanağı 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu ve 4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunudur.

Ön proje: Belli bir yapının kesin ihtiyaç programına göre; gerekli arazi ve zemin araştırmaları yapılmadan, bilgilerin halihazır haritalardan alındığı, çevresel etki değerlendirme ve fizibilite raporları dahil elde edilen verilere dayanılarak hazırlanan plan, kesit, görünüş ve profillerin belirtildiği bir veya birkaç çözümü içeren projeyi,

Kesin proje: Belli bir yapının onaylanmış ön projesine göre; mümkün olan arazi ve zemin araştırmaları yapılmış olan, yapı elemanlarının ölçülendirilip boyutlandırıldığı, inşaat sistem ve gereçleri ile teknik özelliklerinin belirtildiği projeyi,

Uygulama projesi: Belli bir yapının onaylanmış kesin projesine göre yapının her türlü ayrıntısının belirtildiği projeyi, ifade eder (KİK m 4).

Uygulama projesi bulunan yapım işlerinde anahtar teslimi götürü bedel teklif alınmak suretiyle ihale yapılması zorunludur. Ancak, doğal afetler nedeniyle uygulama projesi yapılması için yeterli süre bulunmayan yapım işlerinde ön veya kesin proje üzerinden, her türlü onarım işleri ile işin yapımı sırasında belli aşamalarda arazi ve zemin etütleri gerekmesi veya uygulamada imar ve güzergâh değişikliklerinin muhtemel olması nedenleriyle ihaleden önce uygulama projesi yapılamayan, bina işleri hariç, yapım işlerinde ise kesin proje üzerinden ihaleye çıkılabilir. Bu işlerin uygulama projesi yapılabilen kısımlar için anahtar teslimi götürü bedel, uygulama projesi yapılamayan kısımlarda ise her bir kalem iş için birim fiyat teklif almak suretiyle ihale yapılabilir.19 Arsa temini, mülkiyet ve kamulaştırma işlemlerinin tamamlanması şartı, baraj ve büyük sulama, içmesuyu isale hattı, enerji nakil hattı, trafo, trafo merkezleri, şalt tesisleri, kaptajlar, su depoları, karayolu, liman ve havaalanı, demiryolu, petrol ve doğalgaz boru hattı projelerinde aranmaz. (KİK m 62/c).

Kamu İhale Kanununa göre yapılan ihaleler sonucunda;

a) Yapım işlerinde; uygulama projeleri ve bunlara ilişkin mahal listelerine dayalı olarak, işin tamamı için isteklinin teklif ettiği toplam bedel üzerinden anahtar teslimi götürü bedel sözleşme…,

c) Yapım işlerinde; ön veya kesin projelere ve bunlara ilişkin mahal listeleri ile birim fiyat tariflerine, dayalı olarak; idarece hazırlanmış cetvelde yer alan her bir iş kaleminin miktarı ile bu iş kalemleri için istekli tarafından teklif edilen birim fiyatların çarpımı sonucu bulunan toplam bedel üzerinden birim fiyat sözleşme,

d) (Ek: 5680 – 1.6.2007 / m.3) İdare ile istekliler arasında belirli bir zaman aralığında gerçekleşecek alımlara ilişkin şartları belirleyen çerçeve sözleşme; bu kapsamda yapılacak alımlarda yükleniciler ile idareler arasında kısa sözleşme,d)Yapım işlerinde; niteliği itibarıyla iş kalemlerinin bir kısmı için anahtar teslimi götürü bedel, bir kısmı için birim fiyat teklifi alma yöntemleri birlikte uygulanmak suretiyle gerçekleştirilen ihaleler sonucunda karma sözleşme, düzenlenir (KİSK m 6).

Ülkemizdeki büyük inşaat sözleşmelerinde, ortak girişim başlığı altında, “konsorsiyum” veya “joint venture” (iş ortaklığı) isimli yapılanmalarla yükleniciler yer almaktadırlar. Bu yapılanmalara, Türk Borçlar Kanunu’un adi ortaklık sözleşmesi ile ilgili hükümleri (TBK m 620-645) (BK m 520-541) hükümleri uygulanmaktadır.20 Ortak girişimin tüzel kişiliği bulunmadığından davada husumetin ortak girişimi oluşturan şirketlerin hepsine yöneltilmesi veya bu şirketlerin hepsinin beraber dava açması gerekmektedir.21

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu m 4 de “Ortak girişim” İhaleye katılmak üzere birden fazla gerçek veya tüzel kişinin aralarında yaptıkları anlaşma ile oluşturulan iş ortaklığı veya konsorsiyumlar olarak tanımlanmıştır.22 Ortak girişimlerle ilgili 14. maddede, ortak girişimlerin birden fazla gerçek veya tüzel kişi tarafından iş ortaklığı veya konsorsiyum olarak iki türlü oluşturulabileceği, ihale aşamasında ortak girişimden kendi aralarında bir iş ortaklığı veya konsorsiyum yaptıklarına dair anlaşmanın isteneceği belirtilmiştir.

a)Konsorsiyum

İki veya daha fazla tüzel kişinin bir araya gelerek, belirli bir proje ile ilgili olarak birlikte hareket etmek için, oluşturdukları adi şirket niteliğindeki yapıya konsorsiyum denmektedir. Burada konsorsiyum ortaklarının her birinin projenin belli bir kısmına yönelik olarak uzmanlaşmaları ve iş bölümü içerisinde bulunmaları söz konusudur. Örneğin Ankara metrosu projesi için a, b ve c firmalarının bir araya gelerek kendi aralarında bir konsorsiyum sözleşmesi imzalaması ve a şirketinin yapım ve inşaat işlerinden, b firmasının vagonlardan, c firmasının ise elektrik tesisatından sorumlu olması bu durumun en güzel örneklerinden bir tanesidir. Bu durumda belediye, metro projesi sözleşmesini her bir firma ile ayrı ayrı değil, sadece konsorsiyum ile imzalar. Konsorsiyumun işleri, ortaklar tarafından belirlenen koordinatör ortak tarafından yürütülür.

KİK m 14 uyarınca konsorsiyum üyelerinin hak ve sorumluluklarını ayırarak işin kendi uzmanlık alanlarıyla ilgili kısımlarını yapmak üzere ortaklık yapacakları ve konsorsiyum anlaşmalarında koordinatör ortağın belirtileceği hüküm altına alınmıştır. Buna göre, konsorsiyum anlaşma ve sözleşmesinde, konsorsiyumu oluşturan gerçek veya tüzel kişilerin, işin hangi kısmını taahhüt ettikleri ve taahhüdün yerine getirilmesinde hangi koordinatör ortak aracılığıyla aralarındaki koordinasyonu sağlayacakları belirtilir (KİK m 14).

Konsorsiyumun, yakın bir kavram olan “iş ortaklığı”ndan başlıca farkı, konsorsiyumu oluşturan her bir tarafın sadece kendi yaptığı bölüm ile sorumlu olmasıdır. Bir başka deyişle, konsorsiyum ortakları arasında müşterek, müteselsil sorumluluk, kural olarak, yoktur. Bu hususun konsorsiyum ile iş sahibi arasındaki sözleşmede de düzenlenmesi gerekir, aksi takdirde, TBK’nun adi ortaklığa ilişkin hükümleri uyarınca konsorsiyumun tüm ortakları, borcun tamamından sorumlu olacaktır.23

b)İş Ortaklığı

İş ortaklığı üyeleri, hak ve sorumluluklarıyla işin tümünü birlikte yapmak üzere ortaklık yaparlar. İş ortaklığı anlaşmalarında pilot ortak belirlenir (KİK m 14/1).

İş ortaklığı anlaşma ve sözleşmesinde, iş ortaklığını oluşturan gerçek veya tüzel kişilerin taahhüdün yerine getirilmesinde müştereken ve müteselsilen sorumlu oldukları belirtilir (KİK m 14).